Safran (ýabany, amerikan) ady bilen hem tanalýan ösümligiň özboluşly düzümi bar. Güllerinde köp mukdarda halkon glikozidleri, yz elementleri, A, C, D, B12, B6 witaminleri bar. Goňur sary ýa-da mämişi gülleriň ýumşak gül ysy we ýakymly tagamy bar.
Ahal welaýatynyň Sarahs etrabynda ekin meýdanlaryna künji tohumyny ekmek we ösümlik ýagyny gaýtadan işlemek üçin gurulýan zawodda “Sowuk sykym” usuly bilen künji ýagyny öndürmek işleri.
1. Ýag alynýan ekinleri we däne ekinlerini ösdürip ýetişdirmek
Künji tohumy
Künji tohumy adam üçin iýmit hökmünde sarp edilmäge amatly bolan Sesamum Indicum L. ösümliginden gelip çykýar. Tebigy künji tohumlary öz içinde bedene peýdaly ähli tebigy iýmit maddalary saklaýar. Künji tohumy düzüminde ýagyň (takmynan 48 %) we belogyň (takmynan 25 %) köp mukdaryny saklaýar.
Künji tohumy ýakymly ysly huruşlar üçin tagam hökmünde ýa-da tagamyny we iýmit gymmatlygyny baýlaşdyrmak üçin köp etnik tagamlarda we çörek-köke önümlerinde garnir hökmünde ulanylýar.
Künji tohumy holesteriniň derejesini peseldýär we bedende ýokary gan basyşynyň öňüni alýar.
Beýleki ekinler
Kompaniýamyz ýakyn wagtda däneli ekinleriniň önümçiligini amala aşyrmagy meýilleşdirýär, ýagny: kösükli we ýag alynýan ösümlikleriň dürli görnüşleri.
2. Ýagyň sowuk sykym usuly bilen alynýan zawody (iýmit ýagyny öndürýän zawod)
Künji ýagy
“Sowuk sykym” usuly bilen alynan künji ýagy iýmit maddalarynyň köp bölegini saklaýar we şonuň üçin ulanylyşy we peýdalylygy boýunça köp ugurlydyr.
Iýmit Önümleri
- Nahar bişirmek we gowurmak üçin adaty ösümlik ýagy.
- Sowuk sykym we gowurma häsiýetleri Aziýa aşhanasynda tagamly ýag hökmünde ulanylýar, sebäbi güýçli ysy bar.
- Künji ýagynda gowrulan önümleriň uzak saklanyş möhleti bar, sebäbi bu ýagda “Sezamolin” atly antioksidant bar.
Kosmetika serişdeleri
- Beden üçin ýag hökmünde we işjeň maddalar üçin göteriji ýag hökmünde ulanylýar.
- Parfýumeriýa senagaty pudagynda göteriji ýag hökmünde hödürlenýär.
Derman serişdeleri
- Dermanlaryň işjeň ingrediýentleri üçin erediji we göteriji hökmünde ileri tutulýar.
- Sanjym üçin ýagly erginleri taýýarlamak üçin amatlydyr.
- Ýapyşgyçlarda we melhemlerde ýagly komponent hökmünde hereket edýär.
- Künji ýagy dermanlaryň işjeň ingrediýentleri öndürmekde araçy bolup hyzmat edýär.
- Burun üçin spreýleri öndürmekde giňden ulanylýar.
Weterinariýa / haýwanlaryň iýmitlenmegi / haýwanlara ideg etmek
- Öý haýwanlary üçin iýmlerde peýdaly ingrediýent hökmünde ileri tutulýar.
- Işjeň derman ingrediýentleri we ideg önümleri üçin göteriji hökmünde ulanylýar.
3. Kösükli ösümlikler – iki ülüşli mör-möjekler bilen tozanlanýan ösümlikler. Gülleri bäş agzaly, miwesi kösük (“kösük” diýilýär). 18 müňden gowrak görnüşi bolup, olaryň iň köp ýaýranlary: nohut, noýba, merjimek we nut.
Kösükliler atmosfera azotyny fiksirleýän köklerdäki düwün bakteriýalary sebäpli belogyň ýokary mukdary bilen bellidir. Şol bakteriýalaryň kömegi bilen kösükli ösümliklerden soň toprak hasylly hasaplanýar. Şeýle hem olar bedenimiz üçin tapylgysyz witaminleriň we makro elementleriň ammary bolup durýar.
Ösdürmek barada:
Kösükli ösümlikler, künji bilen deňeşdireniňde, talapkär däl we has ykjam seresaplylygy talap etmeýär. Öňki ekinleriň hyýar, kelem ýa-da sogan bolsa gowy bolar. Ekmek üçin iň amatly wagt – islenmedik doňaklygyň öňuni almak üçin, maý aýynyň ikinji ýarymy. Ekiş çuňlugy 5 sm-den köp däl. Ösümligiň çyrmaşyp ösýän görnüşleri üçin joýalaryň gapdallaryna taýaklary goýmaly we üstünden simleri çekmeli. Ilkinji baldaklar ortaça 10-20 günden soň ýüze çykýar (tohumy ekmezden ozal ezip ezmedigiňize baglylykda).
Şu maşgalada her bir ösümlik üçin hasyl tapawutlanýar. Esasy zat – hasyly gijä galman ýygnamak, sebäbi zyýan beriji mör-möjekler kösükli ösümliklerde çalt ösýär we bişen miweler täze miweleriniň peýda bolmagyna päsgel berýär.